Avropa ölkələri son illərdə məcburi hərbi xidmətdən peşəkar orduya keçsə də, Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi bəzi Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələrini keçmişə qayıtmağa sövq edib.
SİTAT.İNFO xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, atıq Avropada məcburi hərb xidmətin vacibliyi dərk edilməyə başlayıb.
1798-ci ildə qəbul edilmiş “Hər bir fransız əsgərdir və vətənin müdafiəsinə borcludur” deyən Jourdan Aktı ümumdünya hərbi xidmət anlayışına öncülük etmişdir.
Lakin təxminən iki əsr sonra Fransanın keçmiş prezidenti Jak Şirak məcburi hərbi xidməti ləğv etdi.
Əvəzində Şirak "Müdafiə və Vətəndaşlıq Günü"nü gənclərin ildə bir dəfə Respublikanın dəyərləri haqqında öyrənə biləcəyi bir gün kimi gətirdi.
1997-ci ildə hərbi öhdəliyin sona çatması Fransa cəmiyyəti tərəfindən qəbul edilmədi. Bəziləri üçün bu, tarixə bir təhqir idi. Bəziləri üçün də ölkənin dünya işlərində azalan əhəmiyyətinin etirafı idi.
Eyni şəkildə, Avropanın qalan hissəsi də buna əməl edəcəkdi. Əsrin əvvəlində bütün qitədə məcburi hərbi xidmət son mərhələdə idi.
Siyasətçilər ordularının yalnız peşəkarlardan ibarət olmasını istəyirdilər. Qərbi Balkanlarda demək olar ki, yarım əsr davam edən münaqişələrə görə, potensial olaraq yüz minlərlə insandan ibarət olan böyük ordular nəinki köhnəlmiş, həm də bahalı görünürdü.
İngiltərə 1963-cü ildə məcburi hərbi xidməti ləğv etdi, 1992-ci ildə isə Belçika ləğv etdi.
Avropanın əksəriyyəti 2004-2011-ci illər arasında məcburi hərbi xidmətə çağırışı ləğv etdi.
Bununla birlikdə, Danimarka, Estoniya, Finlandiya, Kipr, Yunanıstan, Avstriya və İsveçrə məcburi hərbi xidmətdən imtina etmədi. Amma bəzi qaydalar yumşaldıldı. Vyana administrasiyası 2006-cı ildə hərbi xidmət müddətini altı aya endirdi.
Litva 2015-ci ildə(2008-ci ildə başa çatan) məcburi hərbi xidməti qismən bərpa etdi.
Norveç 2016-cı ildə qadınlar üçün məcburi hərbi xidmət tətbiq edən ilk Avropa və NATO ölkəsi oldu.
İki il sonra İsveç hərbi xidmətə çağırışı bərpa etdi.
Fransa 2019-cu ildə istifadəyə verdiyi SNU (Service National Universel) kimi tanınan milli xidməti işə saldı.
Litvanın Müdafiə Nazirliyi tam hərbi xidmətə çağırışla bağlı araşdırmaya bu ilin yanvarında, Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsindən bir ay əvvəl başlayıb.
UKRAYNANIN İŞĞALI
Vladimir Putinin hücum qərarı, növbəti dəfə bu vəziyyət haqqında düşünməyə vadar etdi.
İlk hərəkətə keçən Latviya oldu. İyulun əvvəlində Müdafiə Nazirliyi 18-27 yaşlı kişilərin 11 aylıq hərbi xidmət keçməli olduğunu açıqlayıb.
Parlamentdə qəbul edilməli olan qanun layihəsinin gələn il qüvvəyə minəcəyi gözlənilir.
Latviyanın Müdafiə Naziri Artis Pabriks bu sözləri deyib: "Latviya cəmiyyəti başa düşməlidir ki, sağ qalmaq üçün hərbi təlim keçmiş və müharibəyə qoşulmağa hazır olan əhalinin nisbətini artırmalıyıq. Bu, Rusiyanın Latviyaya istədiyi vaxt hücum riskini azaldacaq".
Digər ölkələr də bu siyasətdən istifadə edə bilər.
Aprel ayında bildirilmişdi ki, Hollandiya Müdafiə Nazirliyi hərbi vəzifələrin dörddə birinin doldurulmaması ilə bağlı narahatlıqlar fonunda Skandinaviya tipli məcburi hərbi çağırış tətbiq etmək üçün araşdırmaya başlayıb.
Ləman Sərvanqızı