Son günlər yorğunluqdan şikayət edənlərin sayı artmaqdadır. Gündəlik həyatınızda enerjinizi aşağı salan və bədbinlik hissinə səbəb olan yorğunluğun altında yatan xroniki xəstəlik yoxdursa, qidalanma və həyat tərzinizi gözdən keçirməyiniz faydalı olar. Qidalanma və Pəhriz Mütəxəssisi Tuba Sunqur səhv qidalanma vərdişləri ilə yanaşı, qeyri-sağlam həyat tərzinin də bədəndə yorğunluğa səbəb ola biləcəyini ifadə edərək, bəzi sadə dəyişikliklərlə əhəmiyyətli faydaların əldə edilə biləcəyini vurğuladı.
KARBOHİDRATLAR
Karbohidratlar bədənimizdə sürətlə enerjiyə çevrilən ilk qidalardır. Karbohidratlar sadə (zərif) və mürəkkəbə bölünür. Sağlam bir pəhrizdə yüksək lif tərkibinə və qan şəkərində daha sağlam dalğalanmalara malik kompleks karbohidratlara üstünlük vermək lazımdır. Unlu qidalar, xəmir məmulatları, şərbətli desertlər və ağ çörək kimi sadə karbohidratlar az miqdarda lifli, yüksək kalorili olduğu və qan şəkərinin sürətlə yüksəlib aşağı düşməsinə səbəb olduğu üçün az yeyilməlidir.
Sadə karbohidratlar da kilo almağa, yorğunluğa və bir çox xroniki xəstəliklərə səbəb olur. Daimi yorğunluq yaşamaq istəmirsinizsə, rafine şəkər və şəkərli qidalar yerinə, çox olmadan tam buğda, bulqur, yulaf, paxlalılar, tərəvəz və meyvələr kimi qidalara üstünlük vermək faydalıdır.
KOFEİN
Cəmiyyət olaraq gündəlik həyatımızda çay və qəhvə kimi çoxlu kofeinli içkilər qəbul edirik. Təəssüf ki, pandemiya prosesində belə içkilərin qəbulunda artım müşahidə olunur. Həddindən artıq kofein istehlakı yuxusuzluq səbəbiylə narahatlıq, baş ağrıları, əsəbilik və yorğunluğa səbəb olur. Yetkinlər üçün gündəlik kofein istifadəsi orta hesabla 250-300 mq olmalıdır. Bu, gündə 1-2 fincan filtr qəhvə və 1 fincan türk qəhvəsi ilə qarşılanır. Ancaq kofeini gündəlik bu miqdardan çox qəbul edən insanlar üçün kofeini həddindən artıq azaltmaq doğru olmaz. Tələb olunan dozalara çatmaq üçün gündəlik miqdarın tədricən azalması simptomlarını daha asan aradan qaldırmağa imkan verəcək.
SU AZ İÇMƏK
Bədənimizdə itirilən suyu əvəz etmək üçün kifayət qədər maye qəbulu çox vacibdir. Əgər kifayət qədər maye qəbulu təmin olunmazsa, orqanizm susuzlaşır və insanlar daha yorğun hiss edirlər.
Gün ərzində çay və kofe içmək də orqanizmdə sidikqovucu (sürətli sidiyə çıxma) funksiyasını yerinə yetirərək orqanizmin daha da susuzlaşmasına səbəb olur. Bunun qarşısını almaq üçün gündə hər kiloqrama 30-35 ml su içmək lazımdır.
Protein çatışmazlığı olan qidalanma
Zülal çatışmazlığı zamanla bədəndə əzələ itkisinə səbəb olur. Bədən müqaviməti azalır, maddələr mübadiləsi yavaşlayır. Uzun müddətli qeyri-kafi zülal qəbulu zamanı orqanizm zülaldan öz toxumalarında istifadə etməli olur. Nəticədə bədən çəkisi azalır, halsızlıq, qan azlığı və ödem (şişlik) yaranır, insan özünü daha yorğun hiss edir. Böyüklər gün ərzində ət, toyuq, balıq, yumurta, pendir, süd və zülalla zəngin məhsullar qəbul etməlidirlər. İdmançılarda gündəlik alınması lazım olan zülal miqdarı artsa da, bəzi xəstəliklərdə bu miqdarın məhdudlaşdırılması lazım gələ bilər.
Vaxtında qidalanmamaq və aşağı kalorili yeməklərdən istifadə
Qan şəkərində nizamsızlıqlar, aşağı kalorili yemək və yemək vaxtlarını ötürmə zamanı baş verir. Bu səbəbdən zəiflik yaranır və insanda yorğunluq hiss olunur. Bunun qarşısını almaq üçün yemək qaydası təmin edilməli, yemək vaxtları hər gün nizamlı olmalıdır. Əsas yeməklər arasında aclıq hiss edildikdə, qan şəkərinin tənzimlənməsini təmin etmək üçün qəlyanaltı edilməlidir. Hədəfləriniz çəki itirməkdən ibarətdirsə, sizə sağlam və nizamlı bir pəhriz planı tətbiq edilməlidir. Bunu mütləq dietoloqla məsləhətləşərək etməlisiniz.
Alkoqol istifadə etmək
Alkoqol qanda oksigen daşıyan qırmızı qan hüceyrələrinin sayını azaldır. Bu anemiyaya səbəb olur. Anemiyası olan insanlar zəiflik, yorğunluq və nəfəs darlığı kimi simptomlarla qarşılaşırlar. Bundan əlavə insan günə çoxlu spirtli içki qəbul etdikdən sonra səhər tezdən oyanma, baş ağrısı, susuzluq və ürəkbulanma hissləri ilə başlayır. Bu da insanın yorğunluq hissinin daha da artmasına səbəb olur.
Tərkibində maqnezium olan qidaları qəbul etməmək
Maqnezium çatışmazlığ yorğunluq, əzələ krampları, zehni problemlər, nizamsız ürək döyüntüsü və osteoporoza səbəb olur. Şiddətli yorğunluq hiss edirsinizsə, maqnezium çatışmazlığınız ola bilər. Bunu qan testi ilə öyrənə bilərsiniz. Maqnezium çatışmazlığının qarşısını almaq üçün gün ərzində müntəzəm olaraq balqabaq tumları, badam, anakardiya, şam fıstığı, qoz, ispanaq, lobya, mərcimək, avokado, banan və pırasa kimi maqneziumla zəngin qidalardan bol istifadə edin.
Lamiyə Xəqani
SİTAT.İNFO