NRP lideri Kamal Kılıçdaroğlu, "Türkiyədə narkotik epidemiyası" ndan danışıb. O, metamfetamin və fetanil adlanan dərmanların həddindən artıq dozaya malik çox təhlükəli maddə olduğunu söyləyib.
Bu iki asılılıq yaradan maddə həm tək halda, həm də qarışıq istifadə edildikdə təhlükə yaradır, hətta ölümə belə səbəb ola bilər.
Metamfetamin nədir?
Çox güclü və çox asılılıq yaradan bir kimyəvi maddə olan metamfetaminin qanuni istifadəsi mümkün deyil.
Ümumiyyətlə, metamfetamin, mavi, buz və ya kristal kimi adlarla qanunsuz olaraq satılan bu maddə stimulant kimi istifadə olunur, lakin sinir sisteminə birbaşa mənfi təsir göstərir.
Amerika Milli Maddə Asılılığı İnstitutuna görə, qəbul edildikdə şiddətli reaksiyaya səbəb olan bu maddə 20-ci əsrin ortalarında kəşf etdilib və ilk dəfə burun və bronxial yolları açan vasitə kimi istifadə edilib.
Stimullaşdırıcı xüsusiyyətləri sayəsində aktivliyin artmasına və iştahsızlığa səbəb olur. Qısamüddətli zövq yaşatsa da, sinir sistemi üçün uzunmüddətli və daha zərərli nəticələrə səbəb oldu.
Metamfetaminin ziyanı nədir?
Metamfetamin beyni tez bir zamanda bərpa edir və bu da güclü asılılığa səbəb olur. Amerika Narkologiya Mərkəzlərinə görə, metamfetamin istifadəsi müxtəlif yan təsirlərə səbəb olur. Bunlardan bəziləri:
Paranoya
Yaddaşsızlıq, ağılsız davranışlar
Kariyes
Qaşıntı
Əsəb
Çəki itirmək
Sızanaqlar və herpes
Artan cinsi istək
Qısılma
Bu təsirlərə əlavə olaraq daha təhlükəli nəticələrə də səbəb olur. Bu təsirlər:
İflic
Qaraciyərin məhv olması
İmmunitet zəifliyi
Ölüm
Fentanil nədir?
Fentanil ilk dəfə cərrahi müdaxilələrdə ağrıları azaltmaq üçün sintetik opioid şəklində istehsal edilmişdir.
Fentanil, cərrahi anesteziya kimi çox şiddətli ağrılar üçün, sürətli bir sakitliyi təmin etmək üçün nəzarət olunan şəraitdə xəstəxanalarda istifadə edilə bilər. Bununla birlikdə, bu şərtlərdə belə, fentanil istifadəsinin tənəffüsü təhlükəli səviyyələrə endirmə riski var.
Həddindən artıq doza ölümə səbəb ola bilər. Fentanil tibb müəssisələri xaricində istifadə edildikdə, tənəffüs sistemini izləmək və insan təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mütəxəssis olmadıqda qaçılmaz ola bilər.
Maddə xüsusi bir kimyəvi quruluşa malikdir, lakin tez-tez müxtəlif effektlər verən komponentlər əlavə etmək üçün qanunsuz olaraq dəyişdirilə bilər.
Fentanilin törəmələrindən biri olan karfentanil, bir kimyəvi qrupu digəri ilə əvəz etməklə hazırlanır və orijinal quruluşdan 100 qat daha təsirli olur.
Digər bir törəmə, asetilfentanil, orijinal vəziyyətindən təxminən üç qat daha təsirli və yüksək dozada ölümə səbəb olur.
Niyə iki maddənin qarışığı daha təhlükəlidir?
Hər iki maddə özləri üçün təhlükəli olsa da, iki maddə qarışdırıldıqda təsirləri və təhlükələri artır.
Metamfetamin mərkəzi sinir sistemini sürətləndirir və fentanil onun əksini edir. Beləliklə, bir maddənin hərəkəti digərinin hərəkətini gizlədir.
Ən yaxşısı kimi səslənsə də, əslində təhlükəli bir vəziyyətdir. Çünki bu birləşməni istifadə edən insanlar bu maddələri ayrı-ayrılıqda istifadə edərkən hiss etdikləri təsirə nail ola bilmirlər ki, bu da təsiri artırmaq üçün həddindən artıq dozaya səbəb olur.
Səid İsaoğlu,
SİTAT.İNFO